Nieuwe kanttekeningen en vragen bij de voorgenomen aanleg van een industrieel ‘zonnepanelenveld’ bij boerderij De Stoeterij, Elderhofseweg 28
In de ‘Pleitnota voor behoud van agrarisch(e) status en karakter van boerderij De Stoeterij en haar akkerland in Elderveld’ wordt een reeks van argumenten aangevoerd tegen plaatsing van zonnepanelen op dit veld. Tevens worden alternatieve mogelijkheden genoemd. (Zie http://www.parkelderveld.nl/ ). Inmiddels hebben meer dan 740 personen aangegeven de Pleitnota te ondersteunen en tegen plaatsing van zonnepanelen op de grote akker van boerderij De Stoeterij te zijn.
Doel van deze nota
Doel van deze nota is om de raad nieuwe (en al eerder gecommuniceerde) argumenten te geven bij haar besluitvorming ten aanzien van wel of niet instemmen met de aanleg van een zonnepanelenveld midden in woonwijk Elderveld. Zij bevat eveneens de vragen die door het college beantwoord moeten worden alvorens tot een besluit te komen.
Dit document geldt als aanvulling op de eerder gepubliceerde Afwegingscriteria bij locatiekeuzes zonnepanelenvelden in de gemeente Arnhem opgesteld door Initiatiefgroep Red Park Elderveld en Wijkplatform Elderveld,
Het gaat hierbij om: 1. gevolgen voor de lokale netspanning; verdringing particuliere zonnestroom, 2. de risico's; gevaarlijk hoge gelijkspanning, brand; 3. het begrip ‘tijdelijkheid’ bij een zonneveld; 4. toelaatbaarheid in gebieden - landschapskwaliteit
Daarnaast blijven onderstaande aspecten van nadrukkelijk belang: 5. het milieu in de wijk; opwarming, fijn stof, geluid; 6. de natuurwaarde en -beleving voor mens en dier;
7. De nota eindigt met de vanzelfsprekende vraag: ‘Is het niet beter om samen met bewoners en wijkplatform(s) initiatieven gericht op versnelde energiebesparing en verduurzaming te ontwikkelen?’
1. Verdringing van particulier opgewekte zonnestroom
Bij aansluiting van een industrieel zonnepanelenveld met een nominaal aansluitvermogen van maximaal 2 MVA op het zgn. middenspanningsnet, kan tijdens hoge productie op een zonnige dag en bij laag verbruik, de lokale netspanning doen oplopen tot tegen de gestelde bovengrenzen. Particulier toegepaste omvormers van zonnepanelen die aangesloten zijn op hetzelfde lokale stroomnet zullen in die situatie, door hun minder slimme regelmogelijkheden, de installatie van het net afkoppelen. Particuliere zonnestroom wordt dan afgesloten en kan dan niet leveren: hier is sprake van een verdringingseffect.
Vragen: 1.1. Wat is het effect van een industrieel zonnepanelenveld van < 2 MVA aan te leggen op de akker van De Stoeterij gelegen aan de Elderhofseweg, op de spanningshuishouding in de wijk Elderveld en omgeving. 1.2. Wat is de impact van voornoemd industrieel zonnepanelenveld op het energiepotentieel dat bewoners van de wijk Elderveld en omgeving zelf nog duurzaam op het net kunnen wegzetten, ofwel moet verdere uitbreiding van het aantal zonnepanelen op particuliere daken in Elderveld worden afgeraden
Toelichting: · Zonnepanelen worden aangesloten op een inverter, ook genoemd omvormer. De omvormer zorgt dat de gelijkstroom van de zonnepanelen wordt omgezet in wisselstroom. De wisselstroom wordt via de meterkast geleverd aan het stroomnet. Een omvormer mag niet altijd energie op het net plaatsen. Zo mag wegens veiligheidsredenen een netgekoppeld systeem geen elektriciteit op het net zetten als deze spanning te hoog is. Industrieel toegepaste omvormers zijn, zeker vergeleken met kleine particuliere omvormers, zeer geavanceerd met grotere inherente regelmogelijkheden. · De stroomopbrengst van zonnepanelen wordt uitgedrukt in Watt-piekvermogen (Wp). Dat is het vermogen, dat bij optimale instraling van de zon, bij helder weer midden op de dag, zou kunnen worden opgewekt. · Het nominale aansluitvermogen van zonneveld Elderveld is geschat op 2 MWp resp. 2 MVAp uitgaande van 7.500 zonnepanelen met standaardafmeting 1,00 x 1,65 m2 en nominaal piekvermogen van 265 Wp per paneel. Opmerking: Als de aanvraag voor de aansluiting niet meer dan 2MVA bedraagt, wordt deze dus aangesloten op het lokale middenspanningsnet en niet met een aparte kabel naar het onderstation. Deze laatste variant is aanzienlijk duurder, maar geeft geen verdringingseffect. De kosten voor een type aansluiting van >1 MVA t/m 2 MVA en van >2 MVA t/m 5 MVA zijn respectievelijk € 37.435,00 en € 236.339,00 (excl. BTW). · De introductie van ICT-gestuurde smartgrids is, gezien de hoge kosten, verre toekomstmuziek. Deze slimme netten bieden o.a. de mogelijkheid middels prijsmechanismen teveel aanvragen om op een bepaalde plek vanuit oncontroleerbare bronnen zoals zonnestroom te mogen invoeden (congestie) beter te managen (congestiemanagement).
2. De risico's; gevaarlijk hoge gelijkspanning, brand
Een zonnepanelenveld moet worden beschouwd als een industrieel complex waaraan specifieke veiligheidseisen dienen te worden gesteld.
Een enkel zonnepaneel levert een spanning van slechts 30 tot 45 Volt op. Door het in serie zetten van panelen kan men tot spanningen komen van 600 Volt en hoger. Dit betreft gelijkspanning (DC) die potentieel veel gevaarlijker is dan wisselspanning (AC).
Het is niet uit te sluiten dat wanneer er door schaduw, verontreiniging of sneeuw een aantal zonnecellen afgedekt wordt, deze vanwege de grote 'stroomkarakteristiek' als barrière kunnen fungeren voor de gehele stroomketen. Afhankelijk van de gekozen configuratie en getroffen voorzorgsmaatregelen kunnen die afgedekte zonnecellen alle vermogen van de niet-afgedekte zonnecellen gaan dissiperen (energieafgifte in de vorm van warmte) waardoor een veel te hoge temperatuur kan gaan ontstaan en zelfs brand.
Vragen: 2.1. Welke beveiligingsmaatregelen worden er getroffen om betreding van een industrieel zonnepanelenveld en aanraking van onder hoge gelijkspanning staande componenten, te voorkomen? Te denken valt hierbij aan kinderen komende van een naastgelegen speelveld, per bootje over aangrenzend water of ’s winters over het ijs. 2.2. Welke maatregelen worden er genomen om het ontstaan van brand in zonnecellen te voorkomen. 2.3. Kan in geval van een calamiteit een industrieel zonnepanelenveld per direct geheel spanningsvrij worden gemaakt, en zo ja, welke maatregelen worden daartoe getroffen. 2.4. Mag een industrieel zonnepanelencomplex met een vermogensaansluiting van < 2 MVA wel in een woonwijk geplaatst worden. 2.5. Moet er niet een volledige risico-inventarisatie gemaakt worden met betrekking tot een in stadsgebied aan te leggen industrieel zonneveld met een aansluitcapaciteit van < 2 MVA.
3. Het begrip tijdelijkheid bij een zonneveld
De businesscases die op basis van de zgn. 'postcoderoosregeling' worden gemaakt, leiden - zelfs onder de meest gunstige omstandigheden - tot terugverdientijden van minimaal 15 jaar. Gezien de aanzienlijke investeringskosten die gemoeid zijn met de installaties en het eigenlijk niet goed verplaatsbaar zijn dient daarbij rekening gehouden te worden met de economische levensduur van zonnepanelenvelden, te weten 25 jaar. Om deze redenen is het niet aannemelijk dat dergelijke installaties een tijdelijk karakter hebben. (Zie ook ‘Handreiking aan Gelderse gemeenten tijdelijk anders bestemmen’
Vraag 3.1. Is voor de aanleg van een zonnepanelenveld, gezien de minimale terugverdientijd van 15 jaar en een economische levensduur van 25 jaar niet eerder sprake van een permanente situatie waarvoor een bestemmingsplanwijziging i.p.v. een omgevingsvergunning vereist is.
4. Toelaatbaarheid in gebieden - landschapskwaliteit
De landelijke teneur is om, gezien het industriële karakter en de grote impact op de beleving van het landschap, grote velden ( > 1 ha) met zonnepanelen alleen toe te staan op braakliggende gronden al dan niet aansluitend aan de woonkernen, die bestemd zijn voor industrie, kantoren of woningbouw, of op agrarische grond in de buitengebieden. Velden zonnepanelen op grote zandwindplassen worden in beginsel niet uitgesloten. Naast deze algemene beleidsregel geldt onverkort het lokale beleidskader met uitsluitingscriteria locatiekeuzes.
Een landschappelijke inpassing met hagen en groensingels leidt, ook in een stadspark of open weidelandschap, tot het volledig verdwijnen van deze landschapskwaliteit: het landschap verdwijnt onder de zonnepanelen en achter de hagen en heggen die de aanwezigheid moeten verhullen van panelen met hun stellages, omvormers, opstallen, beveiligingshekwerk, bewakingscamera's en brandmeldinstallatie. Een visueel verloederd 'landschap' resteert.
Vraag 4.1. Betekent de voorgenomen aanleg van een industrieel zonnepanelenveld ter grootte van meerdere hectaren op de akker van De Stoeterij niet een catastrofale inbreuk op de wijze waarop Eldervelders thans dit groene (agrarische) hoofdbestanddeel van hun Park Elderveld ervaren.
5. Het milieu in de wijk; effecten op de fysieke leefomgeving
Opwarming versus verkoeling In de ‘Pleitnota voor behoud van agrarisch(e) status en karakter van boerderij De Stoeterij en haar akkerland in Elderveld’ worden, naast alternatieve voorstellen voor duurzame energie, meerdere argumenten tegen de aanleg van een industrieel zonnepanelenveld aangevoerd.
Eén van de belangrijkste argumenten betreft het behoud van Park Elderveld als verkoelende plek in een opwarmende stad. Park Elderveld is in de Hitte-Attentie kaart van Arnhem aangemerkt als een te beschermen verkoelende plek in de stad, waarvan de verkoelende werking op de directe woonomgeving versterking behoeft. Echter, een van oorsprong verkoelend groen grondgebied verandert, na transformatie in een industrieel zonnepanelenveld, in een hitte-eiland met een volkomen averechts thermisch effect op de woonomgeving.
In De Gelderlander-Arnhem van donderdag 29-10-2015 is te lezen, dat ‘het stadsbestuur van Arnhem volgend jaar 315.000 euro investeert in nieuw groen. Een fors deel daarvan stelt de gemeente beschikbaar voor het steunen van initiatieven die de wijken 'koeler' moeten maken tijdens de zomerse dagen in de meest versteende delen van de Gelderse hoofdstad’. Dit is in tegenspraak met het plan om een zonnepanelenveld te plaatsen op de bewuste plek.
Fijn stof Een tweede, bijkomend positief milieu aspect van een open veld dat dicht begroeid is met hoog gras, is het inherente vermogen tot invangen van grote hoeveelheden fijn stof. De verkeersintensiteit op het aanliggende deel van de Batavierenweg zal volgens de gemeente in 2017 naar schatting 21.000 motorvoertuigen per etmaal bedragen en alleen maar verder toenemen. Onder zonnepanelen ontstaat een ecologisch dood gebied en is het fijn stof invangend vermogen verloren gegaan.
Geluidsoverlast Een industrieel zonnepanelenveld kan op een open veld, zonder geluidswerende voorzorgsmaatregelen, aanzienlijke geluidsoverlast voor omwonenden geven. Dit probleem betreft in principe de gehele installatie. Om een tweetal potentieel hinderlijke geluidsbronnen te noemen:
Vragen 5.1. Is het ter beschikking stellen van € 315.000 in 2016 voor het verkoelen van versteende wijken tijdens zomerse dagen, voor wat betreft de wijk Elderveld niet in tegenspraak met de voorgenomen aanleg van een industrieel zonnepanelenveld op de akker van De Stoeterij. 5.2. Worden aan het gehele industriële zonneveldencomplex inclusief inverters aan te leggen op de akker van De Stoeterij aan de Elderhofseweg geluidsnormen opgelegd die gelden voor een woonomgeving. 5.3. Is het niet vereist om de milieueffecten van een industrieel zonnepanelenveld op de omliggende woonwijk Elderveld in een milieueffectrapport (MER) volledig in kaart te brengen, alvorens te besluiten tot uitvoering van dit plan.
6. De natuurwaarde en -beleving voor mens en dier
Het als agrarisch bestempelde akkerland bij boerderij De Stoeterij is, als uitgebreid wordt toegelicht in onze ‘Pleitnota’:
Vraag: 6.1. Is het niet aannemelijk dat, als in Park Elderveld een zonnepanelenveld zou worden aangelegd, dit impliceert dat geen enkele groen gebied in Arnhem nog veilig is voor een dergelijke aanslag, ongeacht haar natuur- en belevingswaarde voor mens en dier? Dit mede gezien de door Arnhemse wethouders gebezigde redenering: ‘Het landschap zal sterk gaan veranderen, wen er maar vast aan!’
7. Samen met bewoners en wijkplatforms energiebesparing en verduurzaming versnellen
Wijkplatform en bewoners van Elderveld hebben bij herhaling aangegeven zich te willen inspannen om, samen met een stimulerende en faciliterende gemeente, de wijk versneld te verduurzamen. Als eerste wordt hierbij gedacht aan energiebesparing en uitbreiding van het aantal zonnepanelen op daken van particulieren, maar ook op die van woningcoöperaties en kantoren. Een extra prikkel kan door de gemeente gegenereerd worden door gemeentebreed wijkplatforms een, met veel publiciteit omlijste, competitie te laten aangaan bij het realiseren van de per wijk gestelde verduurzamingsdoelen. Het creëren van draagvlak en het delen van verantwoordelijkheid zijn daarbij de motor voor het succesvol laten verlopen van dit proces.
Vraag 7.1. Zou het niet verstandig zijn het voorgenomen, opgelegde plan voor aanleg van een industrieel zonneveld in Park Elderveld per direct te laten vallen en, gedragen door bewoners en wijkplatform van Elderveld, zo mogelijk in ludiek competitieverband met andere wijken, initiatieven gericht op versnelde energiebesparing en verduurzaming te ontwikkelen.
NASCHRIFT
Het programma ‘New energy made in Arnhem’ stelt dat, als flankerend beleid, bewoners en wijken in een vroeg stadium geïnformeerd en betrokken moeten worden bij initiatieven op het gebied van duurzame energie in de vorm van zonnepanelenvelden en windmolens. Draagvlak is de sleutel tot succes.
‘Zonnestroom’ mag tot op heden rekenen op een behoorlijk positief imago. Het is zaak dit imago te koesteren. Wanneer zonneparken niet op de juiste wijze ruimtelijk worden ingepast of fouten worden gemaakt in het maatschappelijk proces, zal dit leiden tot verlies van draagvlak voor duurzame toepassingen.
|