Op 4 Juli 2015, kort voor de zomervakantie, werden de Arnhemmers in Elderveld overvallen met het bericht in de zaterdageditie van De Gelderlander, dat de gemeente voornemens is 'het eerste Zonneveld  aan te leggen op het weiland behorende bij boerderij De Stoeterij gelegen in Park Elderveld'.

Bij een ‘zonneveld’ denkt men direct aan een veld waarop men kan zonnebaden. Niets is minder waar. ‘Zonneveld’ blijkt een eufemisme te zijn voor het afdekken van het agrarische land met 7.500 zonnepanelen. Dit onzalige plan, vernietiging van Park Elderveld in zijn huidige vorm, zal bij uitvoering leefomgeving en leefmilieu in Elderveld sterk negatief beïnvloeden en moet daarom ten sterkste worden afgewezen.

In deze pleitnota worden argumenten gegeven voor het behoud van agrarisch(e) status en karakter van de, centraal in Park Elderveld gelegen, boerderij De Stoeterij met haar aanliggende velden en dit natuurrijke en visueel aantrekkelijke deel van het park niet om te zetten in een industrieel ogende, met zonnepanelen bedekte, ecologisch dode vlakte. Dit negatieve beeld zal mogelijk nog verder versterkt worden door de kap van, aan de 'reigereiland' zijde van de akker staande, hoge bomen om afschaduwing van de panelen te voorkomen.

Bij de start van de bouw van de wijk Elderveld begin jaren 70, hebben de betrokken Arnhemse bestuurders met grote wijsheid ingezien dat de monumentale boerderij De Stoeterij met haar open akker voor de bewoners van Elderveld behouden en de bestemming ‘Agrarisch’ ongewijzigd diende te blijven. Het maakte deel uit van de groene lob in het ontwerp van de wijk.

Nog recent, op 24-04-2012, werd de bestemming ‘Agrarisch’ door de Gemeente Arnhem herbevestigd in Bestemmingsplan Elderveld 2011; Plannummer: NL.IMRO.0202.763-0301.

Zie:http://files.planviewer.nl/ruimtelijkeplannen/02/0202/NL.IMRO.0202.763-0301/t_NL.IMRO.0202.763-0301_index.html

Het centraal gelegen akkerland vormt tot op de dag van vandaag een essentieel en onmisbaar onderdeel van, wat de Eldervelders beschouwen als hun Park Elderveld; het park::

(1) heeft een gunstige thermische invloed op het omliggende woongebied Elderveld,

(2) heeft een grote natuurwaarde,

(3) heeft een niet te overschatten visuele waarde,

(4) biedt de Eldervelders een directe mogelijkheid tot dagelijkse natuurbeleving, en

(5) draagt bij aan het invangen van fijn stof.

Boer Theo Schouten heeft tenminste 30 jaar dit land onberispelijk beheerd en bebouwd met zomer- of wintertarwe en een enkele keer ingezaaid met bladrammenas of gras voor grondverbetering. Op de graslandjes ter weerszijden van de boerderij worden paarden gehouden. De laatste twee jaar wordt de grote akker gelegen achter de boerderij door een andere pachter gebruikt als grasland voor hooiproductie.

Het bewerken van de grond, het oogsten van tarwe of het maaien van gras en binnenhalen van  hooi is voor stadsbewoners altijd weer een indrukwekkende gebeurtenis en een feest voor het oog. Dit is, door de gemeente Arnhem eveneens gewenste, stadslandbouw in optima forma.

Graanakkerbouw was voor boer Theo Schouten een, krap kostendekkende, liefhebberij. Helaas is graanakkerbouw thans moeilijk door de ongeremde groei van het aantal ganzen, die een groot deel van het jonge groen opvreten en het land en de watergangen ernstig vervuilen.

Grasbouw voor het hooi is evenwel een uitstekend commercieel en natuurwaardig alternatief.

Een bijkomend positief milieu aspect van een open veld dat dicht begroeid is met hoog gras, is het inherente vermogen tot invangen van grote hoeveelheden fijn stof.

Zie: http://www.groeneruimte.nl/dossiers/groen_en_luchtkwaliteit/home.html

De verkeersintensiteit op het aanliggende deel van de Batavierenweg zal volgens de gemeente in 2017 naar schatting 23.000 motorvoertuigen per etmaal bedragen en alleen maar verder toenemen.

Er zijn meerdere zwaarwegende argumenten voor ongeschonden behoud van agrarisch(e) status en karakter van boerderij De Stoeterij en haar aanliggende velden als centraal onderdeel van Park Elderveld. Hier volgt een beknopte opsomming.

Het als agrarisch bestempelde akkerland van boerderij De Stoeterij:

3.1 is, tezamen met de omringende groen- en waterpartijen gelegen in Park Elderveld, een waardevolle en onmisbare verkoelende plek van essentieel belang voor de woonwijk Elderveld gelegen in een opwarmende stad (Zie Bijlage 1).

3.2 is binnen het Park Elderveld letterlijk en figuurlijk een rustplek gelegen midden in de drukke stadswijk Elderveld in Arnhem Zuid (Zie Bijlage 2).

3.3 is beeldbepalend en een lust voor het oog van en recreatief moment voor (Zie Bijlage 2):

-   de vele wandelaars die hun dagelijkse ‘rondje boerderij’ maken: bewoners van Elderveld, pauzerende kantoormedewerkers, verpleeghuisbewoners,

-   de vele langs fietsende recreanten die de bankjes met vrij uitzicht op het land als vast rustpunt gebruiken,

-   jonge en oude vissers die, vaak samen met familie, op een rustige en visrijke plaats naar hun dobber en tegelijkertijd, naar eigen zeggen, ver van zich af over het veld en op de boerderij willen kijken.

3.4 is een uniek voorbeeld van stadslandbouw met, afhankelijk van de pachter, winter- of zomertarwe, bladrammenas of gras voor het hooi. De effecten van seizoenswisselingen worden op deze stadsakker prachtig gevisualiseerd (Zie Bijlage 3).

3.5 is een, midden in een dicht bebouwd stadsdeel gelegen, waardevol natuurgebied en habitat (Zie Bijlage 4):

-  van vogels; kijkende op het akkerland, centraal gelegen in een druk stadsdeel van Arnhem, ziet men (1) bedreigde weidevogels zoals kieviten en scholeksters die daar elk jaar nestelen en hun kuikens grootbrengen, (2) diverse foeragerende trekvogels, (3) winter- en zomerbuizerds die het land bejagen op muizen (4) ooievaars tijdens het binnenhalen van het gras, (5) veel reigers jagend op en rond het akkerland op muizen, mollen, kikkers en vissen die gevoerd worden aan de kuikens op tenminste 15 reigernesten in de bomen op het nabijgelegen reiger-eiland, en (6) langs de waterkant flitst de ijsvogel. Ook het omliggende groen is een vogelrijk gebied met spechten, honderden spreeuwen en vele andere gewone en bijzondere vogels,

-  van ‘streng beschermde vleermuizen’, die overdag hun vaste rustplaats hebben in delen van boerderij De Stoeterij en tegen de schemering en in de nacht actief worden boven het veld en de omliggende watergangen als wel nabij de omliggende huizen.

-  van amfibieën: padden, kikkers en zelfs salamanders,

-  van hazen in zomer en winter.

Als plaatsing van 7.500 zonnepanelen op het open agrarische veld van Park Elderveld toch doorgezet wordt door de Gemeente Arnhem, zou dit:

-    geheel in strijd zijn met het eigen beleid koele plekken te behouden of zelfs te versterken, en het omliggend woongebied zelfs sterker doen opwarmen,

-    het agrarische karakter van een essentieel deel van Park Elderveld doen veranderen in een ecologisch dood, volstrekt oninteressant en zeer storend industrieel ogend terrein,

-    de habitat van beschermde vogels, vleermuizen, amfibieën en andere dieren vernietigen,

-    al of niet voorzien van zicht-afschermend ‘schaamgroen’, een sterk negatieve uitwerking  hebben op woongenot, leefmilieu en natuurbeleving van de Arnhemmers in Elderveld.

5.  Inconsistent beleid

Het beleid van de gemeente zou, bij plaatsing van 7.500 zonnepanelen op de akker in Park Elderveld, naast bovengenoemde strijdigheid met het behoud van koele plekken in woongebieden, ook op andere wijze inconsistent zijn.

In snel tempo plaatsen steeds meer bewoners van Arnhem zonnepanelen op hun dak en, al zou dat veel goedkoper zijn, niet in hun tuin gezien het gezichtsontsierende karakter. In lijn met de wens tot behoud van stadsschoon, wil de Gemeente in de Burgemeesterswijk het voortuinparkeren ontmoedigen, gezien het gezichtsvervuilende karakter van geparkeerd autoblik. Des te merkwaardiger en inconsistent is het, als diezelfde Gemeente de bewoners van Elderveld ernstig schoffeert met haar voornemen tot plaatsing van een ‘megalomane’ hoeveelheid zonnepanelen in het prachtige, natuurrijke Park Elderveld.

Het plaatsen van 7.500 zonnepanelen in Park Elderveld is ook strijdig met de goede voornemens waarvoor de betrokken wethouders zich, naar zij zelf zeggen, sterk willen maken.

Het nu volgende deelcitaat van wethouder Henk Kok van GroenLinks, onder wiens naam het zonnepanelenplan in de publiciteit kwam, spreekt voor zichzelf:

“Alles van waarde is weerloos” schreef Lucebert. GroenLinks is deze tekst op het lijf geschreven; GroenLinks maakt werk van het beschermen van kwetsbare waarden. Kwetsbare mensen die steun en net dát zetje in de rug geven die ze nodig hebben om weer verder te kunnen met hun leven. Kwetsbare natuur tegen megalomane bouwplannen beschermen. Kwetsbare voetgangers en fietsers boven snelrazend autoverkeer stellen. Het wankele evenwicht in ons leefmilieu zo versterken, dat onze (klein)kinderen een leefbare wereld erven. Daarom stem ik GroenLinks; daarvoor heb ik me als wethouder vier jaar het vuur uit de sloffen gelopen."

Juist wethouder Gerrie Elfrink van SP Arnhem, de bestuurlijke trekker van dit ‘zonnige’ plan midden in een woonwijk, als wel wethouder Henk Kok, zeggen bij herhaling zich te weer te willen stellen tegen megalomane projecten. Doe dat dan, en voorkom dat later in de negatieve betekenis van het woord wordt gezegd: "Daar is weer een dynamische wethouder aan de slag geweest." (Citaat van een hoogleraar stedenbouwkunde aangehaald door wethouder Elfrink)

Raadsvergadering 06-07-2015
In de Raadsvergadering van 06-07-2015, in reactie op het protest van bewoners van Elderveld tegen het plan van wethouder Elfrink de akker in Park Elderveld te willen bedekken met 7.500 zonnepanelen, stelde wethouder Elfrink in ‘verhultaal’ dat:

-    'We willen samen met de bewoners een zonneveld aanleggen waar de hele wijk trots op is.' Dat is feitelijk onjuist. Hij bedoelde overleg achteraf, na het schofferen van de bewoners, die zich zeker niet trots maar ernstig benadeeld en vernederd zullen voelen;

-    ‘De opbrengst van het ‘zonneveld’ zal hun energierekening laten dalen. Bij veel initiatieven gaat de opbrengst naar de energiereuzen. Bij dit plan gaat het naar de wijkbewoners.’ Ook dit is feitelijk onjuist en lokte bij menig Arnhemmer uit andere woonwijken, terecht, scherpe reacties uit in de trant van ‘en dat van mijn geld !?’ (ingezonden reacties in de Gelderlander);

-    eveneens feitelijk onjuist is de bewering van Elfrink dat de agrarische grond als onderdeel van boerderij De Stoeterij was aangekocht voor woningbouw; de bestemming was en is agrarisch.

6.  Waar dan wel zonnepanelen ?

Particuliere woningen

De bewoners van Arnhem, dus ook in Elderveld, zien duidelijk het nut en belang van het gebruik van zonnepanelen, zoals blijkt uit het onstuimige tempo waarmee ze panelen plaatsen op het dak van hun woonhuis. Het totale, met zonnepanelen belegde dakoppervlak van particuliere woningen, zal in de komende jaren alleen maar verder toenemen.

De bewering van wethouder Elfrink dat het nu en in de toekomst met zonnepanelen belegde dakoppervlak onvoldoende is om de ‘Arnhemse ambitie in 2020 te komen tot 14 % duurzaam opgewekte energie’ te halen, wordt niet door hem onderbouwd. Het totaal belegde particuliere dakoppervlak neemt snel toe, maar ook het rendement van de zonnepanelen neemt voortdurend toe.

Volgens Adviesbureau Greenspread is 59 procent van de woningen in Arnhem geschikt voor zonnepanelen. Dat zijn er meer dan 45.000, genoeg voor 32 procent van de plaatselijke stroombehoefte (De Gelderlander-Arnhem, 22-07-2015).

Buitenterreinen

Plaatsing op buitenterreinen zoals aan de Pleijroute en de Kleefse Waard, maar bovenal op de bult op bedrijventerrein IJsseloord 2, zijn bij uitstek geschikte mogelijkheden waarbij het leefmilieu van mens en dier niet verstoord worden. Er zijn ongetwijfeld nog wel meer geschikte buitengebieden te vinden (bv. de groenstrook langs de A325, ten N.O. van het OHRA-gebouw). Waar zonnevelden worden aangelegd in andere gemeenten geschiedt dat in het open veld aan de randen van de stad, langs de snelweg (bv. langs A4, gemeente Haarlemmermeer: 8.000 panelen) of in agrarische buitengebieden.

Gemeentepanden

Interessant is de vraag of de Gemeente Arnhem zelf wel bereid is zonnepanelen te plaatsen op alle panden die haar eigendom zijn. Leegstand van een pand doet hierbij niet ter zake. Het beleggen van een gemeentepand wordt beloond met een hoger Energielabel en dus meerwaarde van het pand, dat bij verkoop verzilverd kan worden. Bij afbraak van een gemeentepand belegd met zonnepanelen, kunnen de panelen op eenvoudige wijze worden verwijderd en op een ander gemeentedak worden herplaatst. Dit is te vergelijken met een particulier met zonnepanelen op een plat dak; bij vernieuwing van de dakbedekking elke 10 - 15 jaar, zal hij daarvoor eerst de panelen moeten verwijderen en daarna weer terugplaatsen.

Bedrijfsgebouwen

Een werkelijk ambitieuze mogelijkheid is plaatsing van panelen op bedrijfsgebouwen, al of niet gefaciliteerd door de gemeente. Door in bestemmingsplannen voor bedrijventerreinen de verplichting op te nemen dat een bedrijfsdak geschikt moet zijn voor en belegd moet worden met zonnepanelen, zou er pas echt sprake zijn van een ambitieus en doelgericht energiebeleid.

Daarbij kunnen we in de eerste plaats denken aan nieuw te plaatsen bedrijfsgebouwen, zoals dat van de Duitse winkelketen Bauhaus, die per se in Arnhem op bedrijvenpark IJsseloord 2 een  bouwmarkt met een gigantisch dakoppervlak wil bouwen.

De gemeente kan het daarmee voor bedrijven juist aantrekkelijk maken zich in Arnhem te vestigen, gezien ‘het gunstige energieklimaat’.

Flatgebouwen

7.  Park Elderveld

Huidige situatie

Boerderij De Stoeterij met achterliggende akker en aanliggende veldjes hebben tot op de dag van vandaag de bestemming ‘Agrarisch’.

Aan boer Theo Schouten is de pacht van de boerderij De Stoeterij opgezegd en zal hij deze eerdaags ontruimen. De grote, achter de boerderij gelegen akker, wordt thans tot ieders tevredenheid door een grasboer gepacht voor hooiproductie.

Toekomstige situatie

De agrarische status van boerderij De Stoeterij en haar aanliggende velden  dient behouden te blijven en als een inherent tot Park Elderveld behorend, gezichtsbepalend onderdeel met grote visuele en natuurwaarde erkend te worden.

Het is gewenst dat de gemeente Arnhem ten behoeve van het leefklimaat en woongenot van haar bewoners in de wijk Elderveld het Park Elderveld als boven geschetst, officieel erkent en beschermt, naar analogie van Park Sonsbeek.

Arnhem kan dan met recht een parkenstad genoemd worden.